Zo stil in mij

Dit artikel verscheen in Flair België, 44ste jaargang, nr. 15. Tekst: Annelies Hart

Onze redactrice ging op stilteretraite

Minstens even belangrijk als een vakantie is het reisgezelschap waarin je je bevindt. Een partner met wie je eindeloos kan praten tijdens een exotische zonsondergang of vrienden met wie je urenlang lacht op een zuiders terras. Maar wat als je een rasechte introvert bent, die angstig wordt van reizen en uitgeput raakt van (te) veel sociaal contact? Redactrice Annelies (25) gaat op stilteretraite

Laat ik meteen met de deur in huis vallen. Ik word angstig van reizen. Dat is geen gewaagde unpopular opinion om je in dit stuk te trekken, maar de harde waarheid. Van kinds af aan werkte ik zelfs met aftelkalenders niet naar de vakantie toe, maar naar de terugkeer. Dat zou wel eens te maken kunnen hebben met m’n introverte aard. Ik lees namelijk liever in m’n eentje een boek dan te vertoeven in sociaal gedruis. Als je me in groep ziet, zal dat je verbazen. Maar don’t be fooled. Ik ben op dat moment ene babbelaar omdat ik al vroeg leerde hoe ik de sociaal wenselijke extravert kon spelen. Dat lukt dan ook met glans voor een aantal uurtjes. Tot ik uitgeput raak en met plezier terug thuiskom in m'n stilte. Wie weet is een stilteretraite dus mijn persoonlijke tegenhanger van wanderlust?

Ploeteren in jeugdtrauma’s

Drie dagen weg van huis lijkt akelig. Maar drie dagen weg van alle verplichtingen met niemand die tegen mij praat? Heerlijk. Alleen is het zoeken naar de gepaste retraite niet zo simpel. De ene kost duizend euro en wil me meetronen naar het zonnige Spanje. De andere wil me enkele dagen onderdompelen in het katholieke geloof. Nog een optie is om een ‘therapeutische reis’ te maken om elke dag op een andere manier diep in mijn ziel te kijken. Ik breng al tien jaar bijna wekelijks een bezoekje aan de psycholoog dus op retraite wil ik liever niet door mijn jeugdtrauma’s ploeteren.
Dit is dus het moment waarop ik toegeef dat ik een beetje valsspeel. Het verblijf waarop mijn oog uiteindelijk valt, is eigenlijk een yogaretraite, met meditatie en uitnodiging tot stilte. Asharum Amonines ligt in de Ardennen, op amper anderhalf uur van m’n stekje in Leuven. We hebben een winnaar!

Selffulfilling prophecy

De dag van vertrek hoort vervuld te zijn van vreugde, maar ik loop over van de stress. Op de lijst van dingen die me bezighouden: zullen ze mij wel leuk vinden, heb ik de juiste kleren meegenomen, zal het niet te zweverig zijn, zal ik moeten socializen? Vooral dat laatste is belangrijk, want hoe goed ik ook ben in m’n extravertenshow, het mogelijke vooruitzicht op drie dagen daarvan put me nu al uit. Ik beperk mezelf dus in mijn ervaring door me nu al druk te maken, in fancy termen noemen ze dat een self-fulfilling prophecy. Ik noem het gewoon ‘typisch Annelies’.
Na een paar berichtjes vol goede moed en geruststelling van mijn collega’s en tien minuten moeizaam afscheid nemen van mijn kat Fons lukt het me toch eindelijik om de auto richting Amonines in te stappen. Ik heb welgeteld anderhalf uur om in de juiste mindset te komen en moet zeggen: zelfs mijn piekerhoofd kan niet in zorgen blijven baden tijdens de autorit. Op weg naar Amonines kronkel ik namelijk tussen de velden en pittoreske dorpjes zoals je die alleen vindt in het zuidelijke deel van ons Belgenlandje. Met elk grazend paard en elke nieuwe haarspeldbocht voel ik de rust terugkeren. De stralende zon en het prachtige huis dat ik vind op Rue de Dochamps 7 hebben daar vast ook iets mee te maken.

Spiritualiteit voor dummy’s

Katelijn, de vrouw die de retraite leidt, ontvangt me letterlijk met open armen en leidt me rechtstreeks naar mijn kamer. Zo kan ik ‘even rsutig landen’ voor het tijd is voor de introductie. Daarin wordt mij en de andere deelnemers uitgelegd wat ons de komende dagen te wachten staat en hoe er in dit huis wordt geleefd. Bij Asharum Amonines leven mensen naar de principes van LivingNâm. Volgens grondlegger Yoginâm zijn liefde en compassie de essentie van ons leven en is het onze taak om onszelf te bevrijden van de onwetendheid waarmee we allemaal geboren worden en die om te zetten in spirituele volwassenheid. Hoewel ik volledig opensta voor spiritualiteit, voel ik dat er iets in mij wringt. Een weerstand tegen het ‘zweverige’ denk ik. Vreselijk onterechte vooroordelen, maar dat weet ik nu nog niet. De weerstand dikt nog wat aan wanneer Katelijn uit de doeken doet hoe wij die principes zullen toepassen. Het dagprogramma bestaat uit twee yoga-sessies en twee meditaties, waarnaar ik uitkijk, maar één belangrijk element had ik onderschat, die stilte dus.

'I am in Silence'

Als gast wordt je hier uitgenodigd om stil te zijn. Je hoeft niet te praten met medebewoners, eten gebeurt in stilte en smalltalk wordt hier als overbodig gezien. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je na een tijdje het geluid van je eigen stem zal vergeten. Tijdens de yoga wordt er gewoon mondeling uitleg gegeven en je mag echt wel een gesprekje met iemand voeren als jullie dat beiden willen.
Als je volledig in de stilte wil opgaan, kan je ook ‘selectief stil’ zijn. In dat geval zeg je geen woord en hou je ook je brein ‘stil’ door het niet af te laten leiden. Geen smartphones of televisie, maar dus ook geen boeken. Als je ervoor kiest om selectief stil te zijn, kan je een ‘I am in silence’ button opspelden. Zo kunnen de andere bewoners je stilte respecteren.
Als ik kon, speldde ik die button in het dagelijks leven bijna elke dag op, maar dat selectief stil zijn – inclusief je gedachten – is toch een ander paar mouwen. Daarom is het hier een optie, geen must. Oef, ik kan het dus gerust even proberen en dan weer overgaan naar ‘gewone’ stilte met m’n geliefde boek. Toch knaagt er nog steeds een vreemd gevoel aan me. Als je selectief stil bent, kan je niets anders doen dan gewoon ‘zijn’. Welke akelige gedachten gaan me besluipen op momenten waarop ik mijn brein niet in een andere richting kan dwingen?

Drukte als statussymbool

Ik vraag me af waar we ze als mens kwijtraken, die mogelijkheid om gewoon te zijn. Hoe vaak komt het nog voor dat ik echt niets doe? Zo goed als nooit. En daarin ben ik niet de enige. We leven in een maatschappij waarin ‘het druk hebben’ synoniem staat voor het gemaakt hebben. Ik herken dat bij mezelf wanneer ik verkondig hoe druk ik het heb met als achterliggende drijfveer de hoop dat anderen daardoor mijn kracht en doorzettingsvermogen zullen erkennen. De eeuwige to-dolijst is de rode draad van onze dagen en zelfs als we niet aan het grinden of hustlen zijn, is het simpel om ons brein af te leiden. Met een simpele swipe of druk op de knop open je de deur naar uren en uren aan content. Misschien zijn we dat ‘zijn’ dus niet kwijt, maar zien we er het nut niet meer van in door alle dopamine-opwekkende alternatieven?

Euforie en pijn

Ik kan hier nu een uitgebreid verslag geven van wat we van dinsdag drie uur tot donderdag twaalf uur allemaal gedaan hebben in Amonines, maar eigenlijk heb je daar niet veel aan. Er vier ook niet veel te vertellen (pun intended). Deze retraite is namelijk veel meer dan af en toe yoga beoefenen en voor de rest wat chillen in stilte. De echte beleving zit ‘m in de verschuiving in jezelf, niet in de dagplanning. Ik ben me ervan bewust hoe zweverig dat klinkt, zeker uit de mond van iemand die niet van zweverigheid houdt. Maar laat me dat rechtzetten: de yoga, meditatie en levenswijze van Asharum Amonines zijn allesbehalve tenenkrullend. Het is net de meest down-to-earth en nuchtere omgeving waarin ik al vertoefd heb. En misschien ook de veiligste, want gedurende 48 uur zit ik op een ware rollercoaster van emoties en worden al mijn loopings, kurkentrekkers en abrupte stops beschermd door niet alleen letterlijke maar ook figuurlijke kussentjes.
Je weet vast wel hoe stilte tussen mensen vreemd kan aanvoelen en dat het iets is wat vaak alleen lukt in het bijzijn van iemand die je door en door kent. Waar stilte anders loodzwaar is, voelt die hier vederlicht. De eerste avond voelt het zwijgen nog dubbel. Enerzijds is het een verademing, anderzijds voel ik de druk om het goed te doen en dus ook m’n boek achterwege te laten. Maar daar ben ik nog niet klaar voor. Met een nachtje slaap lijkt die stemming plots gekeerd, wnat ik snak naar ‘gewoon zijn’. De button opspelden voelt als een te grote stap, maar net na de eerste yogasessie wanneer ik met de zon op mijn snoet, een koffietje in de hand en gewikkeld in dekentjes twee uur selectief stil ben, ervaar ik euforie en verwondering. Ik kan niet vatten hoe dit zo’n intens gevoel in me los kan maken tot de pijn me even hard verrast als haar tegenhanger heeft gedaan.

Herinner je dit nog?

Met drie maaltijden per dag, een rustige privékamer en een knetterend houtvuur wordt hier aan alle basisbehoeften voldaan. Daarbij kan het niemand hier wat schelen wie ik ben, en dat bedoel ik op de best mogelijke manier. Ik hoef niet te vertellen waar ik vandaan kom, wat mijn job is, hoeveel geld ik verdien of waar ik mijn vrije tijd mee opvul om door de andere bewoners aanvaard te worden. Ik hoef letterlijk niet eens een woord te zeggen om van hun warmte mee te mogen genieten.
Iedereen zal het anders ervaren, maar op het moment waarop de pijn me overviel, wist ik waaraan deze situatie me deed denken. Dit is hoe een kind, een zorgeloos en onbeschreven blad, zich thuis voelt (of toch zou moeten voelen). Het is een pure vorm van geborgenheid en veiligheid die je als volwassene deels en soms zelfs volledig verliest omdat er plots zoveel meer op je schouders rust. Al die verantwoordelijkheden en to do’s waarover ik het daarnet had bijvoorbeeld. En als je dan al zoveel aan je hoofd hebt, lijkt dat hoofd in toom houden met afleiding veiliger dan het los te laten in een gedachtestroom die je niet in de hand hebt.

Occasionele ‘goeiemorgen’

De pijn en het gemis zijn intens. Normaal gezien zou ik daar meteen met iemand over willen praten, maar dat net niet doen hielp enorm. Praten over je gevoelens is super, maar er in gezelschap bij zwijgen blijkt ook erg waardevol. Wanneer die realisatie er eenmaal is, kan ik me volledig wentelen in deze retraite. Ik geniet van elke yogasessie waarin Katelijn me op een nuchtere, heldere manier bewust helpt te worden van mijn lichaam en van elke meditatiesessie waarin ik mezelf niet meer probeer te dwingen om aan niets te denken, maar mijn gedachten gewoon de vrije loop laat. De ‘I am in silence-button speld ik niet op omdat ik voel dat ik dat alleen uit prestatiedrang zou doen, met dit artikel in het achterhoofd. Toch ben ik bijna de hele retraite in stilte. Op de occassionele ‘Goeiemorgen’, ‘Weet jij waar de messen liggen?’ en “Hier ben ik echt niet lenig genoeg voor” na, natuurlijk. Vaak zonder mijn brein af te leiden en af en toe ook met mijn neus in m’n boek. Maar (bijna) altijd genietend van de ervaring.

Plaatje compleet

Wanneer de klok op donderdag aangeeft dat het tijd is om naar huis te gaan, zit ik er met gemengde gevoelens naar te kijken. Heb ik op bepaalde momenten een miniaftelkalender voor mezelf gemaakt? Ja. Stap ik nu dan opgelucht terug in de auto? Nee, integendeel. Iets in mij is nog niet klaar om deze plek, dit gevoel én de stilte los te laten. De allereerste gesprekken met de drie andere gasten vinden op dit moment spontaan plaats en ik merk dat ik er eigenlijk geen behoefte aan heb. Het is fijn om even met de anderen te kunnen delen hoe het ons is vergaan, maar tegelijkertijd wringt het om het zwijgen te beëindigen. De (stille) knuffel die Katelijn me net voor mijn vertrek geeft, bevestigt in één handeling alles wat ik tijdens de afgelopen 48 uur in mijn hart heb gesloten: spreken is zilver, zwijgen is goud, ik kan dan misschien moeilijk landen, voelen en zijn op een plek die niet ‘thuis’ is, maar hier heb ik het in alle stilte gedurfd en gekund. Weer thuis is de aanpassing aan schermen, luide fitnesszalen, drukke koffiebars en binnenstromende mails groot. Ik moet weer wennen aan het ‘gewone’ leven. Maar niet voor lang, want ze zien mij daar ongetwijfeld terug. Volgende keer mag ik zelfs mijn kat meenemen. Maar of die ook stil zal kunnen zijn...

Meer informatie over de yoga retraites >>